آشنایی با طبقه‌بندی اتاق تمیز: اهمیت و استانداردها
اتاق تمیز یک فضای خاص و کنترل‌شده است که برای تولید محصولات و قطعات حساس از آن استفاده می‌شود. این اتاق‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص طراحی‌شده خود، از ورود هرگونه آلودگی به محیط داخلی جلوگیری می‌کنند. در اتاق‌های تمیز، میزان آلودگی به صورت دقیق و بر اساس تعداد ذرات معلق در هوا اندازه‌گیری می‌شود. ذرات معلق می‌توانند شامل گرد و غبار، باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر آلاینده‌ها باشند که ممکن است به کیفیت محصولات آسیب برسانند.
استانداردهای جهانی و انواع کلاس‌بندی اتاق تمیز
طبق استاندارد ISO 14644-1، اتاق‌های تمیز بر اساس تعداد ذرات معلق در هر واحد حجم هوا به 9 کلاس تقسیم‌بندی می‌شوند. در این تقسیم‌بندی، هر چه تعداد ذرات معلق کمتر باشد، درجه خلوص اتاق تمیز بالاتر است.
انواع کلاس‌ها:
- کلاس ISO 1: کمترین میزان ذرات معلق (حداکثر 10 ذره در هر فوت مکعب)
- کلاس ISO 2: حداکثر 20 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 3: حداکثر 35 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 4: حداکثر 100 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 5: حداکثر 250 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 6: حداکثر 350 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 7: حداکثر 450 ذره در هر فوت مکعب
- کلاس ISO 8: حداکثر 900 ذره در هر فوت مکعب
این کلاس‌ها از لحاظ درجه خلوص به صورت نزولی مرتب شده‌اند. به عنوان مثال، اتاق تمیز کلاس ISO 1 دارای بالاترین درجه خلوص است، در حالی که اتاق تمیز ISO 8 کمترین خلوص را داراست.
معرفی انواع اتاق‌های تمیز:
اتاق تمیز کلاس 1
این اتاق‌ها برای تولید محصولاتی که به شدت حساس هستند، مانند داروها، تجهیزات پزشکی و قطعات الکترونیکی به کار می‌روند. در این کلاس، تعداد ذرات معلق حداکثر 10 عدد در هر فوت مکعب است.
اتاق تمیز کلاس 100
این محیط‌ها برای تولید محصولاتی با حساسیت بالا، مانند قطعات پزشکی و الکترونیکی، طراحی می‌شوند. تعداد ذرات معلق در این کلاس حداکثر 100 عدد در هر فوت مکعب است.
اتاق تمیز کلاس 1000
کلاس 1000 برای محیط‌هایی با حساسیت کمتر از اتاق‌های کلاس 100 است. تعداد ذرات معلق در این اتاق‌ها حداکثر 1000 ذره در هر فوت مکعب است.
اتاق تمیز کلاس 10000
در این کلاس، میزان ذرات معلق در هوا به حداکثر 10000 عدد در هر فوت مکعب می‌رسد. این اتاق‌ها برای فرآیندهایی مانند مونتاژ ابزارهای دقیق یا آزمایش تجهیزات الکترونیکی کاربرد دارند.
اتاق تمیز کلاس 100000
کلاس 100000 برای محیط‌هایی با حساسیت نسبی پایین‌تر طراحی شده است و تعداد ذرات معلق در آن نباید از 100000 عدد در هر فوت مکعب تجاوز کند.
عوامل تأثیرگذار بر درجه خلوص اتاق تمیز
درجه خلوص اتاق تمیز تحت تأثیر عواملی همچون طراحی صحیح اتاق، سیستم‌های تهویه و فیلتراسیون، و روش‌های کنترل آلودگی قرار دارد. برای حفظ این درجه خلوص، رعایت دقیق استانداردها و انجام اندازه‌گیری‌های منظم ضروری است.
مراحل انتخاب و تعیین کلاس اتاق تمیز
فرآیند تعیین کلاس اتاق تمیز به صورت چند مرحله‌ای انجام می‌شود:
- تحلیل نیازهای فرآیند تولید: ابتدا باید مشخص شود که نوع محصول تولیدی و میزان حساسیت آن به آلودگی چگونه است.
- انتخاب استانداردهای مناسب: بسته به نیازها، استانداردهای مختلفی برای تعیین درجه خلوص و کلاس اتاق تمیز وجود دارد.
- اندازه‌گیری‌های دقیق: پس از انتخاب استاندارد، اندازه‌گیری‌های مورد نیاز برای سنجش میزان ذرات معلق در هوا انجام می‌شود.
- تعیین کلاس نهایی: با توجه به اندازه‌گیری‌ها، کلاس اتاق تمیز انتخاب و تعیین می‌شود تا متناسب با نیازهای تولیدی باشد.
نتیجه‌گیری
انتخاب کلاس مناسب برای اتاق تمیز باید با توجه به نیازهای خاص تولید و فرآیندهای موجود انجام شود. اتاق‌های تمیز نقش حیاتی در حفظ کیفیت و دقت محصولات تولیدی دارند، به‌ویژه در صنایعی که حساسیت بالایی نسبت به آلودگی دارند.